Ceza Mahkemesi Ne Anlama Gelmektedir?

Asliye ceza mahkemeleri diğer ceza mahkemelerinin görev alanına dahil olan davalar haricindeki bütün dava ve işlere bakmaktadır. Bu mahkemeler tek hakimli olarak görev yapan temel ceza mahkemeleri olmaktadır.

Asliye Ceza Mahkemeleri Nasıl Kurulur?

Konuyla ilgili olarak asliye ceza mahkemesi nasıl kurulur açıklamak gerek. Bu mahkemeye ilişkin hükümler 5235 numaralı kanunda düzenlenmiştir. Bu kanuna göre asliye ceza mahkemeleri her kentin merkezinde kurulmaktadır. İlçelerde ise yer aldığı bölgenin coğrafi nitelikleri ve mahkemelerin iş yükü göz önünde bulundurularak hakimler ve savcılar kurulunun olumlu görüşü alınmaktadır. Bunun üzerine ise adalet bakanlığı tarafından kurulmaktadır. Mahkemeler kuruldukları şehir ya da ilçesinin ismi ile anılmaktadır.

İş yoğunluğunun çok olması nedeni ile aynı yerden birden çok asliye ceza mahkemesi kurulmaktadır. Bunlar farklı asliye ceza mahkemeleri değil de aynı mahkemenin daireleri biçiminde görev gerçekleştirmektedir. Bu aşamada asliye ceza mahkemesinin daireleri ise numaralandırılmaktadır. Daireler aynı zamanda kendisine tevzi sunulan dava ve işlere bakmakla görevli olmaktadır.

Asliye Ceza Mahkemesi Görev Alanı

5235 numaralı kanunda asliye ceza mahkemesinin görev alanı açık bir şekilde belirtilmiştir. Bu açıklamaya göre asliye ceza mahkemeleri ağır ceza mahkemesi ve sulh ceza hakimliğinin görev kapsamına dahil olan ve diğer kanunlarla açıklanan dava ve işler saklı kalmak üzere bütün dava ve işlere bakmak ile görevlidir. Bunlar haricinde kalan dava ve işlere asliye ceza mahkemesi bakmaktadır. Kural olarak on sene ya da daha süreli hapis cezası gerektiren dava ve işlerde bu mahkeme görevli olmaktadır. Herhangi bir suçun asliye ceza mahkemesinin görev alanına dahil olup olmadığı hafifletici ya da ağırlaştırıcı nedenler dikkate alınmadan suçun kanunda açıklanan cezasının üst sınırına göre tayin edilir.

Asliye Ceza Mahkemesinin Görev Alanına Giren Suçlar Nelerdir?

Asliye ceza mahkemesinin görev alanına giren suçlar da sıklıkla sorulmaktadır. Yukarıda da söz ettiğimiz gibi ağır ceza mahkemesi, sulh ceza hakimliği veya diğer kanunlarda görevlendirilen özel ceza mahkemelerinin görev alanına dahil olan bir dava ya da iş söz konusu değilse geriye kalan bütün dava ve işlerde görevli olan mahkeme asliye ceza mahkemesi oluyor. Bu yüzden görev alanı son derece geniştir.

Örnek suçlar ise şunları içerir:
• Şantaj suçu
• Tehdit suçu
• Hakaret suçu
• Kişilerin huzur ve sükutunu bozma suçu
• Bilişim sistemine girme suçu
• Bilişim sistemine müdahale suçu
• Cinsel taciz suçu
• Konut dokunulmazlığının ihlali
• Haberleşme gizliliğinin ihlali
• Halkı kin ve düşmanlığa tahrik ya da aşağılama
• Fuhuş suçu
• Özel belgelerde sahtecilik suçu
• Güveni kötüye kullanma suçu
• Özel belgede sahtecilik suçu
• Görevi yaptırmamak için direnme suçu
• Yasadışı bahis suçu
• Kumar oynanması için yer ve imkân sağlama suçu
• Trafik güvenliğini tehlikeye sokma suçu
• Taksirle yaralama suçu
• Kasten yaralama suçu

Görevsizlik Kararı

Asliye ceza mahkemesi görevsizlik kararı nedir? Davanın ilgili görevli mahkemede görülmesi durumu kamu düzenindedir. Taraflar kendi aralarında anlaşma yoluna giderek görevli ceza mahkemesini değiştirememektedir. Davanın asliye ceza mahkemesinin görev alanına girip girmediğini mahkeme kendiliğinden taraflar ileri sürmese bile dikkate almaktadır.

Asliye ceza mahkemesi iddianameyi kabul etmesinin ardından işin asliye ceza mahkemesinin görev alanına dahil olup olmadığı ya da görevini aştığı anlaşılır ise asliye ceza mahkemesi vereceği bir karar ile bu dava ya da işi bu hususta görevli olan ceza mahkemesine göndermektedir. Görevsizlik kararı yargılamanın her adımında verilebilmektedir. Görevsizlik iddiası da yargılamanın bütün aşamalarında dikkate alınmaktadır.

Duruşma esnasında suçun hukuki durumunun değiştiğini ileri sürmesi halinde ise görevsizlik kararı çıkarılarak alakalı dosya alt dereceli mahkemeye iletilmez. Mesela asliye ceza mahkemesi ilgili davanın ağır ceza mahkemesinin alanına girdiğini düşünüyor ise her daim görevsizlik kararı çıkabilir.

Bununla beraber ağır ceza mahkemesi suçun hukuki niteliğinin değişmesi durumunda davanın asliye ceza mahkemesinin görevine girdiğini tahmin ediyor ise duruşma başlayıncaya dek görevsizlik kararı çıkmalıdır. Bu zaman içinde görevsizlik kararı çıkmaz ise yargılamaya devam edilir.

Görevsiz bir mahkemenin gerçekleştirmiş olduğu işlemler hükümsüz olmaktadır. Bundan dolayı suçun asliye ceza mahkemesinin görev alanına dahil olup olmadığı doğru bir şekilde tayin edilmelidir. Görev hususunda ceza mahkemeleri arasında herhangi bir uyuşmazlık meydana geldiği zaman davaya bakacak olan görevli ceza mahkemesini tespit edecek olan ise yüksek görevli mahkeme olmaktadır. Orta yüksek görevli ceza mahkemesinin görev uyuşmazlığı hususunda vereceği karar ise kesin olmaktadır.

Yetkili Asliye Ceza Mahkemesi

Yetkili asliye ceza mahkemesi nedir? Bu noktada yetki kuralları, hangi yerde konumlanan ceza mahkemesinin ilgili dava ya da işe bakacağını açıklar. Yer bakımından yetki kuralları kesindir. Taraflar anlaşarak yetkili asliye mahkemesini değiştiremezler. Yetkili olmayan bir asliye ceza mahkemesinde herhangi bir davanın görülmesi durumunda yetkisizlik kararı mahkeme tarafından resen verilebilir. Ayrıca bu tarz bir durumda talebe gerek bulunmaz.

Bir davanın yetkisiz mahkemede açıldığına ilişkin yetkisizlik iddiası her daim ileri sürülmemektedir. Buna göre asliye ceza mahkemesinde yetkisizlik iddiası duruşmada sanığın sorgusundan evvel belirtilmelidir. Bu durumdan sonra asliye ceza mahkemesi de yetkisizlik kararı çıkaramamaktadır.

Yetkili olmayan hakim ya da mahkemece gerçekleştirilen uygulamalar, yalnızca yetkisizlik sebebi ile geçersiz sayılmamaktadır. Yani yetkisiz hakim ya da mahkemenin gerçekleştirmiş olduğu işlemler geçerli olmaktadır. Fakat yetkili hakim ya da mahkeme ise bu uygulamaları yeniden yapabilmektedir. Mahkemenin görev tanımına dahil olan gecikmesinde sakınca olan bir durumun varlığı halinde alakalı asliye ceza mahkemesi yetkili olmasa dahi gerekli işlemleri yapabilmektedir.

Asliye Ceza Mahkemesinde Davanın Açılması ve Yargılama Aşaması

Asliye ceza mahkemesi dava açma ve yargılama konusuna da değinmek gerekir. Mahkemenin görevli olduğu bir suç var ise suç duyuru yapan bireyin talebi üzerine savcı soruşturma açar. Soruşturma işlemleri bizzat savcılık tarafından ya da savcılık adli kolluk görevlileri tarafından yapılmaktadır. Soruşturma işlemlerini idare etmek ve sonuç çıkarma yetkisi bu noktada savcılık makamına ait olmaktadır. Soruşturma aşamasında savcı tanık dinleyebilir ve bilirkişi görevlendirebilir. Bununla beraber gecikmesinde sakınca olan durumlarda keşif yapabilir ve yer göstermek işleminde bulunabilir. Savcı yalnızca sanık aleyhine değil aynı zamanda sanık lehine olan delilleri de toplamaktadır.

Soruşturmanın sonucunda savcılık makamında suçla ilgili yeterli şüphe olması durumunda iddianame hazırlanır. Bu iddianame asliye ceza mahkemesine sunulmaktadır. Mahkemenin bu iddianameyi kabul etmesi ile beraber dava açılmış olmaktadır. Kovuşturma aşaması başlar ve kovuşturma aşamasının başlaması ile beraber şüpheli sanık sıfatını kazanmış olur. Bu aşamada mahkeme duruşma günü tayin eder ve duruşma günü belirlenir. İddianame çağrı kağıdıyla beraber sanığa tebliğ edilir.

Bazı hallerde şüpheli ya da sanığın zorla getirilmesine karar verilebilmektedir. Çağrıya rağmen gelmemiş olan kişiler hakkında zorla getirilme kararı çıkabilir.

Asliye Ceza Mahkemesi Kararları

Asliye ceza mahkemesi kararları konusundan da söz etmek gerekir. duruşma sonucunda mahkeme vicdani kanaatine göre hüküm vermektedir. Ceza yargılaması sonucunda asliye ceza mahkemesi şu hükümlerden birine karar vermektedir.

Beraat kararı: şu durumlarda verilir:
• Suçun sanık tarafından işlendiğinin sabit olmaması.
• Olayda bir hukuka uygunluk sebebinin olması.
• Failin kast ya da taksirinin olmaması.
• Suçun sanık tarafından işlenmediğinin sabit olması.
• Fiilin suç sayılmaması.
Ceza verilmesine yer olmadığı kararı: şu durumlarda verilir:
• İşlenen fiilin haksızlık içeriğinin azlığı
• Karşılıklı hakaret
• Şahsi cezasızlık sebebi
• Etkin pişmanlık
• Kusurluğu ortadan kaldıran hataya düşülmesi
• Meşru savunma durumunda sınırın heyecan, korku ve telaş sebebi ile aşılması hali
• Cebir ya da tehdit
• Zorunluluk hali
• Hukuka aykırı ancak bağlayıcı emrin yerine getirilmesi
• Geçici nedenler
• Sağır veya dilsizlik
• Akıl hastalığı
• Yaş küçüklüğü

Mahkumiyet kararı: Yüklenen suçu işlemiş olduğunun sabit olması durumunda sanık hakkında mahkumiyet kararı çıkar.
Davanın reddi: Aynı fiil nedeni ile aynı sanık için önceden verilmiş bir hüküm ya da açılmış bir dava var ise bu durumda davanın reddine karar verilir.
Düşme kararı: Düşme nedenlerinin varlığı veya dava koşulunun gerçekleşmeyeceğinin anlaşılması halinde asliye ceza mahkemesi davanın düşmesine karar verebilir.

Durma kararı: Dava koşulunun gerçekleşmeyeceği ihtimali var ise gerçekleşmesini beklemek üzere durma kararı çıkabilir. Durma kararı yargılamayı bitirmediğinden ötürü hüküm sayılmamaktadır. Bu karara ise karşı itiraz yapılabilmektedir.

Asliye Ceza Mahkemesinin Kararına Karşı Kanun Yoluna Başvurma

Mahkeme tarafından verilen bir kararın kusurlu ya da hukuka aykırı olup olmadığı hususunda başka bir yargılama makamı tarafından incelenmesine kanun yolu denmektedir. Kanun yoluna başvurma hakkı bulunanlar şu şekilde açıklanabilir:

• Şüpheli ya da sanığın eşi
• Şüpheli ya da sanığın yasal temsilcisi
• Katılma isteği karara bağlanmamış, katılan, katılma isteği reddedilmiş ya da katılan sıfatını alabilecek surette suçtan zarar alan kişiler
• Şüpheli ya da sanık
• Cumhuriyet savcısı