İRTİKÂP SUÇU

Genel olarak bir kamu görevlisinin konumundan yararlanarak kendisine ya da başkalarına haksız yararlar sağlaması olarak tanımlanabilir. Tek taraflı olarak kamu görevlisinin mağdurun iradesini etkilemesi sonucunda işlenen bir suçtur. TCK’nın “Kamu İdaresinin Güvenilirliğine ve İşleyişine Karşı Suçlar” başlığı altında, 250’nci maddesinde düzenlenmiştir.
Kanunda suçun üç farklı şekilde işlenmesi mümkündür. Kanunlar bu suçun icbar, ikna ve hatadan yararlanmaya ek olarak denetim görevinin ihmali ile de meydana gelebileceğini düzenlemiştir
İrtikap suçu, zimmet suçu, rüşvet suçu ve görevi kötüye kullanma suçu ile karıştırılmamalıdır. Her üç suçta suçun faili kamu görevlisidir. Her biri özgü bir suç niteliğindedir. İrtikap suçunun yaptırımı diğerlerinden farklıdır.

Görevi kötüye kullanma; Kamu görevlisinin yapması gereken göreve aykırı hareket etmesidir.

Zimmet suçu; Kamu görevlisinin görevi nedeniyle eline verilmiş olan tüm mal ve hizmetleri kendi inisiyatifiyle üzerine alarak görevine aykırı davranmasıdır.

Rüşvet suçu; Kamu görevlisinin haksız menfaat sağlamak için hukuki olmayan bir işin yapılması için belli bir meblağ temin etmesidir.

İrtikap Suçu Şartları Nelerdir?
Suçun faili yalnızca kamu görevlisi olabilir. Suç herkes tarafından işlenemez. Suçta mağdur olan ya toplum ya da kamu idaresidir. İrtikap suçunda kişi bilerek isteyerek suçu işler. Taksirle işlenmesi mümkün değildir.

İrtikap Suçunun Çeşitleri Nelerdir?
İcbar (Zorlama) Suretiyle İrtikap; Kamu görevlisinin görevinin sağladığı yetkiyi kötüye kullanmak suretiyle kendisine veya başkasına yarar sağlanmasına veya bu yolda vaatte bulunulmasına ve bunu zor kullanarak yapması durumunda bu suç meydana gelir. İcbar suretiyle irtikap suçunun cezası, 5 yıldan 10 yıla kadar hapis cezasıdır.

İkna Suretiyle İrtikap Suçu; Mağdur sözlü bir şekilde ikna edilebileceği gibi yazılı sahte evrak kullanılarak da ikna edilebilir. İkna suretiyle irtikap suçunun cezası, 3 yıldan 5 yıla kadar hapis cezasıdır.

Hatadan Yararlanma Suretiyle İrtikap Suçu; Burada irtikap suçunun diğer işleniş biçimlerinden farklı olarak kamu görevlisinin hareketi icrai değil ihmali hareketle meydana gelir. Hatadan yararlanma suretiyle irtikap suçunun cezası, 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezasıdır.

Denetim Görevinin İhmali Suretiyle İrtikâp Suçu; Bu hal esasında, irtikâp suçunun düzenlendiği Türk Ceza Kanunu’nun 250. maddesi kapsamında yer almamaktadır. Ayrı bir suç olarak Türk Ceza Kanunu’nun 251. maddesinde düzenleme alanı bulmuştur.
Bu kapsamda, denetim yükümlülüğü olan bir kamu görevlisinin, irtikâp suçunun işlenmesine bilerek göz yumması, görmezden gelmesi halinde işlenen irtikâp suçunun ortak faili olarak hakkında ceza tayin edilmesine hükmedilir.

İrtikap Suçu Şikayet Ve Süresi
Bu suç kural olarak şikayete tabi bir suç değildir. Yani söz konusu suç bakımından soruşturma ve kovuşturma yapılabilmesi için şikayet edilmesi şart değildir. Bu sebeple herhangi bir şikayet süresi yoktur.
Rüşvet suçu, suçun bir tarafında “rüşvet alan” yani kamu görevlisi diğer tarafta ise “rüşvet veren” kişinin olduğu bir suçtur. Bu suçun oluşabilmesi için kamu görevlisinin görevinin ifasıyla ilgili bir işi yapması veya yapmaması, doğrudan veya aracılar vasıtasıyla bir kamu görevlisine veya göstereceği bir başka kişiye menfaat sağlaması gerekir. Bu kişi 4 yıldan 12 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
Zimmet suçu kamu görevlisinin görevi nedeniyle zilyetliği kendisine devredilmiş olan veya koruma ve gözetimiyle yükümlü olduğu malı kendisinin veya başkasının zimmetine geçirmesiyle meydana gelir. Suçun failine 5 yıldan 10 yıla kadar hapis cezası verilir.
Görevi kötüye kullanma suçu genel nitelikte olup kamu görevinin gereklerine aykırı hareket etmesiyle kişilerin mağduriyetine veya kamunun zararına neden olması ya da kişilere haksız bir menfaat sağlaması halinde meydana gelir.

İrtikap Suçunda Cezanın Ertelenmesi, Adli Para Cezasına Çevrilmesi veya Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması
Cezanın ertelenmesi ve hükmün açıklanmasının geri bırakılması hususu suç icbar suretiyle işlenmişse mümkün değildir. İkna suretiyle işlenmişse belli şartlarda uygulanabilir. Hatadan yararlanma suretiyle işlenmişse alt sınır 1 yıl olduğundan mümkündür.
Adli para cezasına çevrilmesi hususunda icbar veya ikna suretiyle irtikap suçunda, hükmedilen cezanın adli para cezasına çevrilmesi mümkün değildir ancak hatadan yararlanma suretiyle irtikap suçu adli para cezasına çevrilebilir.

İrtikâp Suçu Etkin Pişmanlık ve Ceza İndirimi
Etkin pişmanlık, kişinin işlemiş olduğu suçtan pişmanlık duyması ya da suçun vermiş olduğu zararın önüne geçmesi halinde verilecek olan cezadan indirim yapılması halidir. Etkin pişmanlık, her suç için uygulanmamaktadır. Türk Ceza Kanunu’nda ceza indirim sebebi olarak etkin pişmanlık irtikâp suçu için düzenlenmemiştir.
Ancak irtikâp suçundan verilecek olan cezanın indirimi bir halde mümkündür. Menfaat için uygun görülen bedel ve kişinin ekonomik hali dikkate alınarak icbar, ikna ya da hatadan yararlanma suretiyle işlenen irtikâp suçları için uygulanan cezanın yarı oranına kadar indirilebileceği öngörülmüştür. Bu konuda hataya yer vermemek adına bir avukat Ümit Çelebi ‘den yardım alabilirsiniz.