Özel Hayatın Gizliliğini İhlal Suçu Nedir?

İnsanlar, yaşamlarını sürdürebilmek ve daha iyi yaşam koşullarına sahip olabilmek için birbirleriyle iş birliği yapmış ve bu şekilde toplumu oluşturmuşlardır. Toplum içerisinde olmak, toplumu oluşturan diğer insanlarla beraber yaşamayı gerektirirken, aynı zamanda bireylerin her birine sorumluluklar da yükler. Ancak; İnsanın toplum dışında saygı duyulması gereken bir özel hayatı vardır. Kişinin kendine özgü yaşayış tarzı bununla birlikte yalnızca kendisini ilgilendiren tutum ve davranışı anlamına gelen 'özel hayat,' bireyin bireysel varlığının ve toplumdan soyutlanma isteğinin yanı sıra, kişinin özelinin gizliliğine de güvence sağlar.
Kişinin başkaları ile paylaşmayarak korumak, gizlemek istediği bu alana, başkaları tarafından yapılan müdahalelerin önlenmesi için TCK madde 134’te “Özel Hayatın Gizliliğini İhlal Suçu” düzenlenmiştir.
Buna göre;
(1) Kişilerin özel hayatının gizliliğini ihlal eden kimse, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Gizliliğin görüntü veya seslerin kayda alınması suretiyle ihlal edilmesi halinde, verilecek ceza bir kat artırılır.
(2) Kişilerin özel hayatına ilişkin görüntü veya sesleri hukuka aykırı olarak ifşa eden kimse iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. İfşa edilen bu verilerin basın ve yayın yoluyla yayınlanması halinde de aynı cezaya hükmolunur.

Özel Hayatın Gizliliğini İhlal Suçunun Nitelikli Halleri
Özel hayatın gizliliğini ihlal suçunun daha ağır cezayı gerektiren nitelikli halleri işlenirse verilecek ceza arttırılır:
• Gizliliğin görüntü veya seslerin kayda alınması
• Kamu görevlisi tarafından ve görevinin verdiği yetki kötüye kullanılmak
• Belli bir meslek ve sanatın sağladığı kolaylıktan yararlanmak

Özel Hayatın Gizliliğini İhlal Suçunun Unsurları
• Bu serbest hareketli bir suçtur. Hangi davranışlarla olursa olsun bir kişinin hayatının özel alanına müdahale edilmesi ihlal olarak kabul edilir ve fail özel hayatın gizliliğini ihlal cezası ile cezalandırılır. Bununla beraber kanun TCK m. 134/2 hükmünde özel bir fiili cezalandırmıştır. Bu suçun meydana gelmesi için fail, özel hayata ilişkin görüntü veya sesleri ifşa etmelidir. TCK 134 madde ile cezalandırılan fiiller birbirinden hukuki konuları itibarıyla değil, işleniş biçimleri uyarınca ayrılmaktadır.
• Özel hayatın gizliliğini ihlal suçunun faili herkes olabilir, özgü nitelikli bir suç değildir.
• Özel hayatın gizliliğini ihlal suçunun hukuki konusu, kişilerin mahremiyetinin, korunmasına ilişkin kamusal yarardır.
• Mağdur için herhangi bir özellik aranmaz; hayatının gizli alanı ihlal eden her kişi mağdur olabilir.
• Özel hayatın gizliliğini ihlal suçu kasten veya olası kastla işlenen bir suçtur. Dolayısıyla bu suç taksirle işlenebilen bir suç değildir.
• Özel hayatın gizliliğini ihlal suçunda özel bir neden de aranmaz. Mağdurun özel hayatının ihlal edilmesi eylemini gerçekleştiren fail hangi amaçla hareket ederse etsin söz konusu suçtan sorumludur.

Görüntü ve Seslerin “İfşa” Edilmesi Suretiyle Özel Hayatın Gizliliğini İhlal Suçu
İfşa suretiyle işlenen suçun bu halinde özel hayatın gizliliğinin ihlal edilip edilmediği başkasının duymasına veya görmesine göre değerlendirilmez. Önemli olan başkasının duyabileceği veya görebileceği şekilde ifşanın gerçekleşmesidir. Bireyin özel hayatına ilişkin ses ve görüntüleri hukuka uygun olarak ulaşılmış olsa dahi bunlar hukuka aykırı şekilde kullanıldığı taktir de suç oluşacaktır. İki kişinin isteğe dayalı çektikleri herhangi şekildeki fotoğraflarını, kişilerden birinin diğer tarafın iznini almadan, üçüncü kişilere göndermesi şeklindeki durum görüntülerin ifşası suretiyle özel hayatın gizliliğini ihlal suçu oluşturur. Özel hayata dair görüntü veya sesin, yetkisi bulunmayan kişi veya kişiler tarafından içeriğinin öğrenilmesiyle suç tamamlanır. Burada üzerinde durulması gereken önemli nokta yapılan ifşanın elverişli araç ve gereçle yapılmış olmasıdır. Eğer araç ve gereç ifşa için elverişli değilse suç teşkil etmez.

Ünlü Kişiler ve Özel Hayatın Gizliliğini İhlal Suçu
Tanınmış kişilerin özel hayatı ve özel hayatın gizlilik kapsamı normal insanlara göre daha dardır. Ünlü kişiler, belli ölçülerde özel hayatlarının izlenmesine katlanmak zorundadır. Ünlüler açısından özel hayatın gizliliğini ihlal suçu unsurlarının oluşup oluşmadığı, olayın haber değeri, kamuoyunun ilgisi gibi kriterlere göz önüne alınarak değerlendirilmektedir.
Herhangi bir kişinin sürekli izlenmesi, fotoğrafının çekilmesi özel hayatın gizliliğini ihlal suçunu oluştururken, ünlü bir sanatçının habersiz fotoğraflarının çekilmesi özel hayatın gizliliği ihlal suçu oluşturmaz.
Siyasetçi, sanatçı, sporcu, gibi her grubun kendine özgü bir özel hayatın gizliliği kapsamı vardır. Kim ne şekilde kamuoyu önündeyse o ölçüde özel hayatının gizliliği kapsamı değişecektir.

İnternetten veya Sosyal Medya Yoluyla (Bilişim) Özel Hayatın Gizliliğini İhlal
Yargıtay uygulamasına göre, sosyal medya araçları veya web siteleri ile bilgisayar, tablet, cep telefonu gibi aletler “bilişim sistemi” olarak kabul edilmektedir.
İhlal suçunun en yaygın şekilde işlendiği ortam sanal ortamdır. Sosyal medya üzerinden mail veya herhangi bir web sitesi üzerinden rızası dışında başkasına ait resim, ses kaydı veya görüntü paylaşılması suçun nitelikli halini oluşturur.
İnternet veya sosyal medya üzerinden özel hayatın gizliliğini ihlal suçunun cezası, yani başkasına ait ses veya görüntüleri ifşa etme suretiyle suç işlenmesinin cezası 2 yıldan 5 yıla kadar hapistir.

Özel Hayatın Gizliliğini İhlal Suçunun Cezası;
TCK md. 134/1 ve md.134/2’de suçun basit ve nitelikli hali olmak üzere iki ayrı fıkrada düzenlenmiştir.
Özel hayatın gizliliğini ihlal suçunun basit şeklinin cezası 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezası olarak düzenlenmiştir. Suçun basit şekli işlenirken ses veya görüntü kaydedilmesi halinde, ilk cümlede ifade edilen 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezası, aynı maddenin ikinci cümlesi gereği bir kat arttırılarak suçu işleyen faile 2 yıldan 6 yıla kadar hapis cezası verilir. Özel hayatın gizliliğini ihlal suçunun nitelikli şekli, yani ses veya görüntülerin ifşa edilmesi suçunun cezası 2 yıldan 5 yıla kadar hapistir. İfşanın basın, yayın veya internet yoluyla yapılması halinde de aynı ceza uygulanır.

Özel Hayatın Gizliliğini İhlal Suçunda Cezayı Attıran Nedenler
Bu gibi hallerde özel hayatın gizliliğini ihlal suçu nedeniyle hükmedilen cezalar arttırılmalıdır:
• Suçun kamu görevlisi tarafından ve verilen yetkiyi kötüye kullanarak ihlal suçu işlenirse verilecek cezalar 1/2 oranında arttırılarak hükmedilir. Belli bir meslek ve sanatın sağladığı kolaylıktan yararlanarak ihlal suçu işlenirse verilecek cezalar 1/2 oranında arttırılır.
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin 8. maddesine göre; "herkes; özel ve aile hayatına, konutuna ve haberleşmesine saygı gösterilmesi hakkına sahiptir." Kişinin kendi hayatı ile ilgili olarak, anayasamızın 20. maddesinde; "herkes özel hayatına ve aile hayatına saygı gösterilmesini isteme hakkına sahiptir. Özel hayatın ve aile hayatının gizliliğine dokunulamaz" ifadesi yer almaktadır.
Buradan, bir kişilik hakkı olarak, kişinin özel hayatının ve aile hayatının ihlal edilmemesinin yani gizli kalmasının sağlanması meselesi ortaya çıkmaktadır. Anayasamız, özel hayatın ve aile hayatının ne olduğunu, gizliliğin kapsamının ve sınırlarının neden ibaret olduğundan bahsetmemiştir. Anayasa, bunlara, ancak hâkim kararı ile dokunulabilir demektedir. Konuyla ilgili daha detaylı bilgi için avukat Ümit Çelebi’den alabilirsiniz.